4 marca 2023 r. Akademia Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu przy współpracy z Instytutem ,,Pamięć i Tożsamość’’ im. św. Jana Pawła II zorganizowała sympozjum zatytułowane: ,,W służbie życiu i zdrowiu człowieka. Inwestycje w zdrowie i życie Polaków”.
Wszyscy jesteśmy wybrani, aby owoc przynosić w formie służby. Chcemy dziękować zawsze wam – służbie zdrowia, za pomoc i kształcenie nowych ludzi gotowych przejąć wasze obowiązki – powiedział o. dr Tadeusz Rydzyk CSsR, prof. AKSiM, wprowadzając uczestników w tematykę poruszanych tego dnia zagadnień.
Pierwszą prelekcję na temat sumienia lekarzy i pacjentów wygłosił prof. dr hab. Bogdan Chazan, MaterCare International, ginekolog-położnik. W nawiązaniu do słów prof. Tadeusza Tołłoczko o sumieniu jako atrybucie człowieczeństwa, prof. B. Chazan wyjaśnił komplikacje wynikające z regulacji prawnych dot. sumienia i wolności lekarzy w zderzeniu z prawami pacjentów. Czy prawo może narzucać lekarzowi działania sprzeczne z etyką bądź z jego sumieniem? Czy szpital jako instytucja może mieć sumienie, skoro ma zazwyczaj patrona w postaci świętego?
Czasami potrzebne jest wyjątkowe poświęcenie i cierpliwość lekarza, co oznacza że musi on mieć wrażliwe sumienie – wyjaśnił.
Profesor przypomniał nam także, że istnieje prawnie zagwarantowana możliwość odmowy wykonania nałożonego obowiązku, tzw. klauzula sumienia, pod warunkiem zagwarantowania kontynuacji opieki medycznej i powierzenia pacjenta innemu wykwalifikowanemu lekarzowi. Bowiem każdy ma prawo do opieki zdrowotnej najwyższej jakości, zgodnie z wyznawanym przez siebie systemem wartości, a lekarzom nie wolno narzucać stanowiska moralnego.
Drugi wykład poprowadziła prof. dr hab. Aldona Anna Kasprzak, UMP, specjalista chorób zakaźnych, tłumacząc, jak zadbać o prawdę w nauce i sztuce leczenia. Analizy dot. tego, czym jest pojęcie prawdy, możemy znaleźć w mitologii greckiej, filozofii, a także w Biblii i naukach świętych Kościoła katolickiego. Jednak każda z wymienionych dziedzin określa prawdę jako absolutną wartość ludzkiego poznania. Profesor A. Kasprzak powołała się na słowa Św. Jana Pawła II:
Pragnienie prawdy jest tak głęboko zakorzenione w sercu człowieka, że gdyby musiał się go wyrzec, prowadziłoby to do kryzysu egzystencjalnego.
Wg prof. A. Kasprzak największym wyzwaniem nauki zgodnej z prawdą jest dzisiejsza dehumanizacja i fałszywe dylematy, np. ochrona życia w stanie embrionalnym, a dobro nauki.
Warunkiem prawdy naukowej jest człowiek, ponieważ ma godność, a nie badanie samego układu biologicznego – podkreśliła.
Prelekcję pod hasłem ,,Dzieci liderami przyszłości’’ wygłosiła prof. dr hab. Danuta Januszkiewicz-Lewandowska, UMP, pediatra-onkolog. Na podstawie raportów NIK-u o systemie ochrony zdrowia w Polsce oraz prognoz WHO dot. epidemii otyłości u dzieci i ich zdrowia psychicznego, profesor wyjaśniła:
Dzisiejsze dzieci i młodzież nie tylko stają się predysponowane do chorób cywilizacyjnych, ale także, ze względu na problemy rozwojowe, nie są w stanie osiągnąć poziomu zdrowia ich rodziców.
Wpływ na zdrowy rozwój dziecka ma środowisko, styl życia, a także status społeczny i ekonomiczny. Dlatego ścieżka gospodarcza i innowacyjna musi iść równolegle ze ścieżką zdrowia i bezpieczeństwa.
Prof. Anna Latos – Bieleńska, UMP, konsultant krajowy w zakresie genetyki, zabrała głos w sprawie koniecznego, ciągłego rozwoju genetyki i jej osiągnięć. Omawiając sposoby i metody badań genetycznych, również te oparte na inżynierii genetycznej, wytłumaczyła ich skuteczność także w przypadku nowotworu złośliwego:
Ponad ⅓ populacji choruje na choroby, których przyczyną jest zmiana materiału genetycznego. Oni wszyscy potrzebują rozwoju genetyki medycznej – podkreśliła.
Genetyka podobną skuteczność przynosi w leczeniu chorób rzadkich, tzw. ,,sierocych’’, najczęściej związanych z niepełnosprawnością fizyczną i intelektualną. Jako jeden z przykładów, w których genetyka zmieniła losy ludzi chorujących na choroby rzadkie, prof. Latos-Bieleńska podała przypadek biotynidazy, dzięki której pacjent z rdzeniowym zanikiem mięśni, do niedawna śmiertelnej choroby, został wyleczony.
Kolejnym gościem sympozjum był prof. dr hab. Ryszard Słomski z Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu, genetyk, który omówił wykrycie DNA i jego znaczenie w badaniach genetycznych. Co przyczyniało się do rozwoju badań nad DNA, a także hamowania ich na przestrzeni lat? Jak się okazuje, ograniczony budżet i powracające zapotrzebowanie na wysoce złożone centra testowe wielokrotnie spowalniały prace na rynku badań genetycznych, zaś wybuchy epidemii oraz rozwój technologii skutecznie je przywracał. W kontekście procedur leczenia, prof. R. Słomski zwrócił szczególną uwagę na konieczność badania rodowodu pacjenta, w celu wykrycia genów warunkujących chorobę:
Powinniśmy dążyć do leczenia indywidualnego!
Onkolog i dyrektor Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli – prof. dr hab. Elżbieta Starosławska, zaprezentowała w jaki sposób powinna wyglądać pełnoprofilowa onkologia w diagnostyce i leczeniu kiedyś śmiertelnych, dziś przewlekłych chorób. Dzięki utworzeniu Narodowej Sieci Centrów Onkologicznych, proces leczenia może przebiegać dokładnie, sprawnie i komfortowo dla pacjenta. Prof. E. Starosławska omówiła również rolę poszczególnych dziedzin medycyny i specjalizacji lekarskich na przykładzie zespołu pracowników w COZL im. św. Jana z Dukli.
O tym, jak wygląda nowoczesna chirurgia naczyniowa, opowiadał po przerwie prof. dr hab. płk Mirosław Dziekiewicz:
Pacjenta obchodzi jak najmniejsza ingerencja w jego organizm i styl życia. Pamiętajmy, że metody leczenia nie są równoważne. Dla każdego chorego przyjmujemy inną metodę.
Podczas wykładu prezentowane były zdjęcia z przebiegu przykładowych operacji naczyń krwionośnych – operacji hybrydowych oraz wewnątrznaczyniowych, przy wykorzystaniu specjalnych narzędzi chirurgicznych. Prof. M. Dziekiewicz omówił także tryby nauczania przyszłych chirurgów poprzez treningi na symulatorach oraz specjalnych kursach i szkoleniach.
Powracając do tematu chorób rzadkich, farmakolog, , prof. dr hab. Bogusław Czerny, PUM, przygotował prezentację o lekach sierocych, omawiając dokładnie ich aktualne ujęcie prawne. Są to substancje niezbędne w leczeniu chorób o podłożu genetycznym. Warto podkreślić, że diagnostyka takich chorób trwa niekiedy do 20 lat. Jak się okazuje, w Polsce nie ma odpowiednich przepisów dot. leków sierocych. Szacuje się też, że tylko w 2016 r. wydatki na leki sieroce w Europie sięgały poziomu 4,6% ogólnego budżetu lekowego. Jednym z nich jest znany większości jad kiełbasiany, czyli toksyna botulinowa, stosowana np. do leczenia zeza oraz przykurczu powiek u ludzi.
Na koniec głos zabrał ks. prałat Andrzej Rygielski w temacie duchowych potrzeb osób chorych. Jakie podejście należy mieć do pacjenta, który odmawia pomocy?
Stoicka postawa wobec życia zanika wraz z nadejściem choroby. Chory człowiek pozostaje sam z myślami dotyczącymi śmierci, przejścia w coś, co jest nieznane – powiedział ks. prałat.
Nawiązując do fragmentu Ewangelii wg św. Łukasza, gdy Jezus kieruje słowa do swoich uczniów: ,,Czy nie mogliście godziny czuwać ze Mną?’’ – ks. prałat A. Rygielski zaznaczył wartość czujnej obecności przy cierpiącym człowieku, a pozostawiając obecnych uczestników sympozjum ze szczególną refleksją, zakończył swoją przemowę słowami:
Nie wolno nam zapomnieć o dwoistości człowieka. Potrzebna jest opieka hospicyjna i troska o pacjenta, zapewniając mu godne życie do końca.
Natalia Kruk
Zespół prasowy AKSiM
